Informuję, iż w zakładce naszej strony będę starał się w miarę cyklicznie omawiać zagadnienia z
zakresu szeroko pojmowanych spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.
Ukończyłem studia podyplomowe w zakresu Bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jerzy Dróżdż
Inspektor BHP
W swoich opracowaniach przybliżę prawa i obowiązki pracowników objętych regulacją
kodeksu pracy.
Trzeba zauważyć, iż prawa i obowiązki określone w kodeksie pracy niejednokrotnie są
odwróconymi prawami i obowiązkami po stronie pracodawcy lub podmiotów powiązanych z
pracodawcą.
Przy omawianiu zakresu praw i obowiązków pracowniczych nie będę się ograniczył jedynie
do regulacji kodeksowych. Omawiając źródła prawa, chcę wskazać hierarchię aktów prawnych. W
opracowaniach będę się także odwoływał do regulacji Unii Europejskiej. Dyrektywy obowiązujące
w UE, zarówno poprzez ich implementację, jak też stosowanie wprost w prawie polskim, miały i
nadal mają nieprzecenione znaczenie w kształtowaniu prawa pracy w Polce.
W esejach skoncentruję się na omówieniu praw i obowiązków pracowników, czyli osób
fizycznych, pozostających w stosunku pracy. Pominę omówienie praw i obowiązków osób
świadczących pracę na podstawie umów cywilno – prawnych, gdyż są ona wyłączone spod regulacji
kodeksu pracy.
Należy jednak zauważyć, iż o tym, czy dany stan faktyczny jest stosunkiem prawnym w
zakresie prawa pracy, czy też stosunkiem cywilnoprawnym, nie decyduje nazwa zawartej umowy
przez strony. Decyduje o tym rzeczywista treść oraz cel tzn. osobiste świadczenie pracy przez
pracownika, pozostawanie do dyspozycji pracodawcy w określonym miejscu i czasie oraz
podległość pracodawcy.
W takim przypadku mają zastosowanie regulacje kodeksu pracy, o których mowa w art. 22 par.11,
12 k.p oraz art. 281par.1 pkt 1 k.p.
Pomimo, iż kodeks pracy w zasadniczym zakresie ogranicza się do regulacji stosunków pracy,
to jednak art. 304 k.p. nakłada obowiązki na pracodawcę jako na podmiot zatrudniający
i zobowiązany do przestrzegania regulacji z zakresu BHP w odniesieniu do niepracowniczych
stosunków pracy tj. stosunków cywilnoprawnych oraz osób samozatrudnionych.
Te kwestie są bardzo ważne, choć często pomijane przez pracodawców, z uwagi na
przeświadczenie, iż ich nie dotyczą.
Temat I
Definicja pracownika
Pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy art. 2 kp jest osoba zatrudniona na podstawie
umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, lub spółdzielczej umowy o pracę. Umowa
nawiązywana jest w wyniku zgodnego oświadczenia woli pomiędzy pracownikiem a pracodawcą
(art. 11 KP). Powstały w ten sposób stosunek pracy wywołuje określone skutki prawne zarówno po
stronie pracownika, jak i pracodawcy. W wyniku zawiązanego stosunku pracy pracownik
zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem (art.22 par. 1 Kp ).
Powstały stosunek pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą rodzi wzajemne prawa i obowiązki
po obu stronach.
Przepisy prawa pracy nakładają prawa i obowiązki nie tylko na pracodawców, regulują także
obowiązki i zarazem określają prawa pracowników.
Czy Konstytucja RP mówi coś o prawach pracowniczych ?
Gdy mówimy o prawach pracowników, należy odwołać się do art. 66 Konstytucji RP, która
gwarantuje pracownikom prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a także prawo
do określonych w ustawie dni wolnych od pracy, corocznych płatnych urlopów oraz
maksymalnych norm czasu pracy określonych w ustawach. Gwarantowane konstytucyjnie (art. 66
ust.1 Konstytucji) prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie ogranicza się
jedynie do zakresu przytoczonego powyżej przepisu art. 2 kp „Prawo do bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy przysługuje „każdemu”. Należy przyjąć, że chodzi tu o każdego, kto wykonuje pracę, bez względu na
jego status prawny. Prawo to nie jest zatem zastrzeżone wyłącznie dla pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy, ale
przysługuje również osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych, osobom samozatrudnionym,